roman lettering


De letters zoals die gehakt zijn in de hoogtijdagen van het Romeinse keizerrijk (100 BC - 200 AD zijn voor mij een grote bron van inspiratie. De afgelopen jaren heb ik me verdiept in het ontstaan en de ontwikkeling van deze letters.

Ik heb daarvoor enkele inspirerende boeken gebruikt waarvan 'The Origin Of The Serif' van Edward Catich een belangrijke was. Ook de boeken van Tom Perkins, Richard Grasby en L.C. Evetts hebben me daarbij geholpen. De studies van Grasby zijn zeer diepgravend en geven inzicht in de vormgeving van de Klassieke Romeinse Kapitaal (=Capitalis Quadrata, =Scriptura Monumentalis, =Capitalis Monumentalis).











In de theorie van Grasby wordt duidelijk dat onder deze vakkundig gekalligrafeerde letters vaak een strenge geometrische ordening ligt.

De ordinator (degene die het vlak indeelt) zorgt d.m.v. nauwelijks zichtbare ingekraste lijnen voor een juiste verhouding tussen stambreedte en letterhoogte. De kalligraaf en de letterhakker zorgen voor de vloeiende lijnen.

Zie hieronder een voorbeeld van een gekalligrafeerde P over een geometrisch patroon (lineaal en passer).

De strengheid van de geometrie bij de inscripties van de Romeinen wordt gerelativeerd door de speelsheid en de flexibiliteit waarmee de individuele ambachtsman (de kalligraaf en de hakker) vakkundigheid en creativiteit met elkaar wisten te verenigen.

Hieronder een voorbeeld gefotografeerd in Keulen (Römisch-Germanisches Museum).

Daaronder een paar (creatieve) voorbeelden van ligaturen, het aan elkaar verbinden van letters.

Zowel pragmatisch als ook esthetisch heel verantwoord.


(placeholder)
(placeholder)



Hieronder een voorbeeld van een S die met dubbel potlood getekend is over een geometrisch patroon  met lineaal en passer. Grasby maar ook Perkins hebben laten zien dat de zeer verfijnde vorm van sommige letters (zie b.v deze S) voortkomen uit onderliggende structuur (vierkanten, rechthoeken en cirkels) en vloeiende uitwerking met potlood.

Uitgangspunt is het vierkant van 8x8 units (eenheden). De iets kleiner cirkel in de bovenste ronding zorgt voor de 'tilt forward'. Het iets schuin hellen geeft deze S zijn/haar dynamiek.

De M is nauw verwant aan de V (zie linkertekening).

Met (dubbel) potlood uitgewerkt ontstaat een strakke variant van de M.

Met penseel gekalligrafeerd (met de juiste bewegingen van de penseel) ontstaat een meer vloeiende versie.

De M krijgt zijn vorm binnen de unit van 8x8 maar is één van de bredere letters in het alfabet en steekt er iets buiten.